| Tez Türü | Yüksek Lisans |
| Ülke | Türkiye |
| Kurum/Üniversite | Kastamonu Üniversitesi |
| Enstitü | Fen Bilimleri Enstitüsü |
| Anabilimdalı | İş Sağlığı ve Güvenliği Ana Bilim Dalı |
| Tez Onay Yılı | 2019 |
| Öğrenci Adı ve Soyadı | Nuray DEMİRALP |
| Tez Danışmanı | DR. ÖĞR. ÜYESİ FİLİZ ÖZEL |
| Türkçe Özet | İş sağlığı ve güvenliği açısından vardiyalı çalışmaya bağlı birçok sağlık problemi görülebilmektedir. Metabolik sendrom, artmış kardiyovasküler hastalık ve tip 2 diyabet riski ile ilişkili ve vardiyalı çalışmaya bağlı olarak da görülebilen önemli bir iş sağlığı sorunudur. Vardiyalı çalışanlarda metabolik sendrom ve uyku kalitesini incelemek amacıyla planlanıp yürütülen bu çalışma 18-65 yaş grubunda iki farklı kurumda çalışan maden ve itfaiye çalışanları arasında gerçekleşmiş olup, vardiyalı çalışan (n= 84), gündüz çalışan (n=36) toplam 120 gönüllü kişi ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın verileri; sosyodemografik bilgiler ve uyku kalitesi anket formu ile elde edilmiştir ve bireylerin antropometrik ve kan basıncı ölçümleri alınmıştır. Araştırmaya katılan bireylerde Uluslararsı Diyabet Federasyonu (IDF) kriterlerine göre; vardiyalı çalışan itfaiyecilerin %55,8'i, vardiyalı çalışan madencilerin %46,3'ü gündüz çalışan bireylerin ise %25'i Metabolik Sendrom (Mets) tanısı almaktadır (p <0,05). Ulusal Kolestrol Eğitimi Programı Yetişkin Tedavi Paneli 3 (NCEP-ATP III) kriterlerine göre; vardiyalı itfaiyecilerin % 44,2'si,madencilerin %29,2'si, gündüz çalışan bireylerin ise %16,7 'si Mets tanısı almaktadır (p<0,05). NCEP-ATP III kriterlerine göre vardiyalı çalışanlarda MetS bileşenlerinden en yaygın olanları düşük HDL (%35,8) ve yüksek trigliserit (%32,5)'tir. IDF kriterlerine göre ise vardiyalı çalışanların MetS bileşenlerinden en yaygın olanları abdominal obezite (%35,8), düşük HDL (%35,8) ve yüksek trigliserit (%32,5)'tir. Bireylerin uyku kalitesi değerlendirilmesinde; vardiyalı ve gündüz çalışmalarının uyku kalitesi ile ilgili analizinde uyku kalitesinin çalışma durumuna göre anlamlı bir fark göstermediği sonucuna ulaşılmıştır (p>0,05). Vardiyalı çalışma süresi ile uyku kalitesi arasında çok güçlü olmayan istatistiksel olarak anlamlı (p<0,05) negatif yönlü (r= - 0,202) bir ilişki olduğu bulunmuştur. Bu çalışma vardiyalı çalışanlarda metabolik sendromun daha yaygın olduğunu desteklemiş olup, iş sağlığı açısından, ilgili risk faktörlerini gidermek için önleyici tedbirler alınmalıdır. Vardiyalı çalışma ile metabolik sendrom ve uyku kalitesi arasındaki ilişkinin saptanmasına yönelik nitelik ve nicelik açısından detaylandırıldığı ve olası tüm etken faktörlerin de incelendiği daha ileri çalışmaların yapılması önerilmektedir.Anahtar Kelimeler: Vardiyalı çalışma, metabolik sendrom, uyku kalitesi, iş sağlığı |
| İlgilizce Özet | Many health problems can be observed related to shift work in terms of occupational health and safety. Metabolic syndrome is an important occupational health problem associated with an increased risk of cardiovascular disease and type 2 diabetes, which may also be due to shift work. This study ,which was planned and carried out in order to examine metabolic syndrome and sleep quality in shift workers, was performed in two institutions on firefighters and mine workers aged between 18-65. The study was conducted with 120 volunteers,the number of those working in shift is (n=84), those working in the daytime (n=36). The data of the study was obtained by a questionnaire including sociodemographic information, sleep quality and physical activity assessment. Anthropometric measurements and blood pressure measurements were also taken. According to İnternational Diabetes Federation (IDF) criteria; 51,2% of the individuals who work in shifts and 25% of the day working individuals are diagnosed as Metabolic Syndrome (Mets) (p<0,05). According to National Cholesterol Education Program-Adult Tretment Panel 3 (NCEP-ATP III) criteria; 36,9% of the individuals who work in shifts and 16,7% of those who work in daytime are diagnosed as Mets (p<0,05). According to the NCEP-ATP III criteria, the most common Mets components are low HDL (35,8%) and high triglyceride (32,5%). According to IDF criteria, the most common Mets components for shift workers are abdominal obesity (35,8 %) and low HDL (35,8%) and high triglyceride (32,5%).In the evaluation of sleep quality of individuals, it was concluded that sleep quality did not show a significant difference according to working status (p>0,05). It was found that there was a negative, not a very strong but statistically meaningful correlation (r= -0,202) between the duration of shift and sleep quality. This study supported the prevalence of metabolic syndrome in shift workers. In terms of occupational health, preventive measures should be taken to eliminate this health problem and the related risk factors. İt is suggested to conduct further studies, which are detailed both qualitatively and quantitatively and aim to determine the relation between the shift work, metabolic syndrome and sleep quality and also examine all the possible factors.Key Words: shift work, metabolic syndrome, sleep quality, occupational health |
