| Tez Türü | Doktora |
| Ülke | Türkiye |
| Kurum/Üniversite | Kastamonu Üniversitesi |
| Enstitü | Sosyal Bilimler Enstitüsü |
| Anabilimdalı | Tarih Ana Bilim Dalı |
| Tez Onay Yılı | 2025 |
| Öğrenci Adı ve Soyadı | İlker ÇAKMAKKAYA |
| Tez Danışmanı | PROF. DR. ERCAN ÇELEBİ |
| Türkçe Özet | Bu çalışma, Türkiye'de XX. yüzyılda kütüphanecilik mesleğinin toplumsal algısını ve mesleki kimliğinin dönüşümünü ele alırken, XXI. yüzyılda mesleğin karşı karşıya kaldığı toplumsal ve kültürel değişimlere uyum sağlamak için bir model önerisi geliştirmeyi amaçlamaktadır. Çalışma, mesleki kimliğin tarihsel ve güncel yönlerini analiz ederek bu dönüşüm süreçlerini anlamaya odaklanmıştır. Araştırmada, Türkiye'deki kütüphanecilik mesleği tarihsel süreçte ele alınarak özellikle XX. yüzyıldan XXI. yüzyıla geçişteki değişimler incelenmektedir. Çalışmada, mesleki dönüşümleri anlamak için sözlü tarih yöntemiyle emekli akademisyenlerden oluşan bir grup ile derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Bu görüşmeler, kütüphanecilik eğitimi, profesyonellik, etik ve mesleki örgütlenme gibi konuları kapsamaktadır. Sözlü tarih yöntemi kullanılarak, XX. yüzyılın son çeyreği ile XXI. yüzyılın ilk çeyreği arasında etkin olarak çalışan altı emekli öğretim üyesiyle görüşmeler yapılmıştır. Katılımcıların teknolojik, toplumsal ve politik dönüşümlerden nasıl etkilendikleri ve bu değişimlerin mesleki kimliklerine nasıl yansıdığı analiz edilmiştir. Veri toplama sürecinde ses kayıt cihazı kullanılmış, analizler ise Pierson tarafından geliştirilen 14 maddelik mesleki kimlik modeli temel alınarak yapılmıştır. Araştırma, kütüphanecilik mesleğinin XX. yüzyıl boyunca değişen algı ve beklentiler doğrultusunda sürekli evrildiğini ortaya koymaktadır. Profesyonellik, eğitim sistemindeki değişimler, uygulanabilir bir etik sistem, toplumsal dönüşümler ve sivil toplum kütüphanecilerin mesleki kimliklerini biçimlendiren başlıca ögeler olarak öne çıkmıştır. Özellikle meslek mensuplarının teknolojik adaptasyon becerileri ile toplumsal rollerindeki etkileşim, XXI. yüzyıl için yeni bir modelin gerekliliğini ortaya koymuştur. Tezde, XXI. yüzyıl kütüphanecilik mesleği için bir model önerisi geliştirilmiştir. Bu model, mesleki kimliğin kendisini ifade etme biçimi olarak birincil kimlik üzerine kurulan eğitim, profesyonellik, meslek etiği ve örgütü üzerinden değişimlere açık ve toplumsal sorumlulukları benimseyen bir yapıya kavuşmasını öngörmektedir. Bu bağlamda bu modelin, toplumsal sorumluluk içeriği anlamında mesleğin sürdürülebilirliğine katkı sağlama potansiyeli bulunmaktadır. |
| İlgilizce Özet | This study addresses the social perception of the librarianship profession and the transformation of its professional identity in Turkey in the 20th century, while aiming to develop a model proposal for adapting to the social and cultural changes the profession faced in the 21st century. The study focused on understanding these transformation processes by analyzing the historical and current aspects of professional identity. In this research, the librarianship profession in Turkey is addressed in the historical process and especially the changes are examined during the transition from the 20th century to the 21st century. In the study, in-depth interviews were conducted with a group of retired academicians using the oral history method in order to understand professional transformations. These interviews cover topics such as librarianship education, professionalism, ethics and professional organization. Using the oral history method, interviews were conducted with six retired faculty members who were actively working between the last quarter of the 20th century and the first quarter of the 21st century. It was analyzed how the participants were affected by technological, social and political transformations and how these changes were reflected in their professional identities. A voice recorder was used in the data collection process and the analyses were based on the 14 professional identity items model developed by Pierson. The research was conducted on the transformation of the librarianship profession in the 20th century. It reveals that it has been constantly evolving in line with changing perceptions and expectations throughout the century. Professionalism, changes in the education system, a viable ethical system, social transformations and civil society have emerged as the main elements shaping the professional identities of librarians. In particular, the interaction between the technological adaptation skills of the members of the profession and their social roles has revealed the necessity of a new model for the 21st century. In the thesis, a model proposal for the 21st century librarianship profession has been developed. This model envisages that the professional identity will gain a structure that is open to change and embraces social responsibilities through education, professionalism, professional ethics and organization, which are founded on the primary identity as a way of expressing itself. In this context, this model has the potential to contribute to the sustainability of the profession in terms of social responsibility content. |
