| Tez Türü | Doktora |
| Ülke | Türkiye |
| Kurum/Üniversite | Kastamonu Üniversitesi |
| Enstitü | Sosyal Bilimler Enstitüsü |
| Anabilimdalı | Turizm İşletmeciliği Ana Bilim Dalı |
| Tez Onay Yılı | 2025 |
| Öğrenci Adı ve Soyadı | Özge ÇAYLAK DÖNMEZ |
| Tez Danışmanı | PROF. DR. BURHAN SEVİM |
| Türkçe Özet | Bu çalışmada turistlerin 3B baskılı yiyeceklerin özelliklerine yönelik algılarının incelenmesi ve bu algıların değer, tutum ve davranışlar üzerindeki etkilerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Ayrıca 3B baskılı yiyeceklerin özelliklerine yönelik algıların, algılanan değer üzerindeki etkisinin, gıda teknoloji neofobisinin düzenleyici rolüyle birlikte araştırılması bir diğer amaçtır. Araştırmanın teorik temelini Homer ve Kahle'nin (1988) Değer-Tutum-Davranış modeli oluşturmaktadır. Literatürde sıklıkla teorik modeller üzerinden yapılan tutum ve niyet analizlerine ek olarak, bu çalışmada bizzat 3B gıda ürünleri geliştirilmiş, duyusal analizler gerçekleştirilmiş ve tüketici tepkileri gerçek deneyim üzerinden ölçülmüştür. Araştırma kapsamında ilk aşamada, literatürde sıkça kullanılan teorik modellere ek olarak, fonksiyonel özellik taşıyan katkı maddesiz iki farklı 3B gıda ürünü (tavuklu ve sebzeli) geliştirilmiş, bu ürünler üzerinde besin değeri, mikrobiyolojik analiz, enstrümantal renk ölçümü ve duyusal değerlendirme gerçekleştirilmiştir. Geliştirilen ürünlerde Creality Ender 3 V2-Neo model FDM tipi 3B yazıcı kullanılmıştır. Besin değeri analizi sonuçlarında her iki ürünün farklı besin ihtiyaçlarına yönelik fonksiyonel nitelikler sunduğu belirlenmiştir. Mikrobiyolojik analiz sonuçlarında, ürünlerin mikrobiyolojik açıdan güvenli olduğu ve iki ürünün TS 5000-U kalite standardını karşıladığı ortaya konmuştur. Duyusal analiz sonucunda tavuklu 3B ürünün genel beğenisi yüksek; sebzeli ürünün ise iyiye yakın bulunmuştur. Araştırmanın nicel bölümünde ise Kapadokya bölgesinde 463 yerli ve yabancı turiste 29 Ocak–3 Şubat 2024 tarihleri arasında kolayda örnekleme yöntemiyle yüz yüze anket uygulanmıştır. Elde edilen veriler, yapısal eşitlik modellemesi ile analiz edilmiştir. Analiz sonuçlarında, 3B baskılı gıda özelliklerinin hem fayda değerini hem de hedonik değeri etkilediği belirlenmiştir. Fayda değeri ve hedonik değerin tutumu, tutumun da satın alma niyetini etkilediği ortaya konmuştur. Gıda teknoloji neofobisinin, 3B gıda özellikleri ile fayda değeri arasındaki ilişkide anlamlı bir düzenleyici etkisi bulunurken, hedonik değer ile ilişkide bu etki gözlenmemiştir. Elde edilen sonuçlar ışığında teorik ve pratiğe yönelik öneriler geliştirilmiştir. |
| İlgilizce Özet | This study aims to examine tourists' perceptions of the attributes of 3D-printed foods and to determine the effects of these perceptions on perceived value, attitude, and behavior. Furthermore, the research investigates the moderating role of food technology neophobia in the relationship between perceptions of 3D-printed food attributes and perceived value. The theoretical framework of the study is based on the Value–Attitude–Behavior model developed by Homer and Kahle (1988). In addition to the frequent use of theoretical models in the literature to analyze attitudes and behavioral intentions, this study uniquely contributes by developing actual 3D food products, conducting sensory analyses, and measuring consumer responses based on direct experience. In the first stage of the research, two additive-free 3D-printed food products (chicken-based and vegetable-based) with functional properties were developed, and nutritional content, microbiological safety, instrumental color analysis, and sensory evaluation were conducted. The nutritional analyses showed that both products offer functional properties tailored to different dietary needs. Microbiological tests confirmed the safety of the products, revealing compliance with the TS 5000-U quality standard. Sensory evaluation results indicated that the chicken-based 3D product received high overall liking scores, while the vegetable-based product was rated as moderately favorable. In the quantitative stage, a face-to-face survey was conducted with 463 domestic and international tourists in the Cappadocia region between January 29 and February 3, 2024, using a convenience sampling method. The data collected were analyzed using structural equation modeling. The results demonstrated that 3D-printed food attributes significantly influence both utilitarian (benefit) and hedonic value perceptions. Both values significantly affect attitude, which in turn influences purchase intention. Moreover, food technology neophobia was found to significantly moderate the relationship between 3D food attributes and utilitarian value, while no such effect was observed in the relationship with hedonic value. Based on these findings, both theoretical insights and practical implications are proposed. |
