| Türkçe Özet |
Dünya yüzeyi var olduğu günden bugüne kadar sürekli bir değişim içerisindedir. Budeğişimlerin bir kısmı ekosistemin doğal süreçleri olarak görülebilir. Fakat sanayidevrimi ile büyük artış gösteren toprak üzerindeki antropojenik kaynaklı etkiler,ekosistem dinamiklerini temelinden bozmaktadır. Arazi örtüsü üzerindeki budeğişimler, toprak kalitesini, su kalitesi ve varlığını, iklimi ve dünya üzerindeki canlıyaşamı olumsuz yönde etkilemektedir. Bahsedilen negatif etkileri, kapsamlarını vegelecek yıllarda yaşanabilecek olumsuz koşulları tespit etmek amacıyla, araziörtüsünün mevcut durumu ve zamana bağlı değişiminin incelenmesi oldukça önemlibir husustur. Günümüzde popülerliğini çokça arttırmış olan bu çalışma konusu, coğrafibilgi sistemleri ve uzaktan algılama teknikleri yardımı ile zamandan, iş gücünden vemaliyetlerden tassarruf sağlayarak kolayca yapılabilmektedir.Bu tez çalışması kapsamında, coğrafi bilgi sistemleri ve uzaktan algılama tekniklerikullanımı ile ülkemiz sınırlarını kapsayacak şekilde, üç farklı zamansal döneme aitarazi örtüsü haritalarının, orta seviye mekânsal çözünürlüğe sahip (30 metre) Landsatuydu fotoğrafları ile oluşturulması planlanmıştır. Yerli ve yabancı literatür içerisinde,orta veya yüksek çözünürlüğe sahip uydu veya hava fotoğrafları yardımı ile Türkiyesınırları için farklı zamansal dönemleri içeren arazi örtüsü ve değişimi çalışmalarınınnoksanlığından ötürü, bu konunun çalışılmasının gerekli olduğu tespit edilmiştir. Buçalışma içerisinde, farklı bir görüntü işleme metodunun oluşturulması ve test edilmesi,Türkiye'nin mevcut ve geçmiş iki farklı dönemi içerisindeki arazi örtüsü durumlarınınve değişimlerinin incelenmesi ve farklı iklimsel ve floristik özelliklere sahipfitocoğrafik bölgelerin arazi örtüsü durumlarının ve değişimlerinin incelenmesi anaamaçlar olarak belirlenmiştir.Arazi örtüsü haritalarının oluşturulmasında, birçok farklı görüntü işleme metodukullanılmaktadır. Büyük ölçekli çalışmalara başlamadan önce, seçilecek pilot alanveya alanların farklı görüntü işleme teknikleri ile denemelere tabi tutulması,çalışmanın doğruluğunu arttırmaktadır. Bu görüntü işleme teknikleri kullanılarak eldeedilen arazi örtüsü haritaları içerisinden en çok doğruluk oranına sahip üç arazi örtüsüharitasının seçilerek tek bir arazi örtüsü haritasına haline dönüştürülmesi işlemine, buçalışmada 'En İyi Üç' (EİÜ) görüntü işleme metodu adı verilmiştir. Bu yöntemsayesinde elde edilen arazi örtüsü haritalarınının ortalama doğruluğunun ve kappakatsayılarının oldukça arttığı gözlemlenmiş ve böylece tüm Türkiye sınırlarınıkapsayan üç farklı zamansal döneme ait 150 adet Landsat uydusu görüntüsünün, buyöntem dâhilinde işlenmesine karar verilmiştir.Bu çalışmada, EİÜ yöntemi kullanılarak oluşturulan, ülkemiz sınırlarını kapsayangüncel arazi örtüsü haritası, doğrulama testine tabi tutulmuş ve %91 ortalama doğrulukve 0.876 kappa katsayısı gibi oldukça yüksek doğruluk oranları elde edilmiştir. Geçmişyıllara ait oluşturulmuş arazi örtüsü haritaları, örnek alanların seçiminin zorluğundanötürü, doğrulama analizlerine tabi tutulmamıştır.EİÜ yöntemi ile elde edilen ülke ve fitocoğrafik sonuçlara ek olarak, CORINE araziörtüsü veri setleri çalışmaya dâhil edilmiş ve elde edilen sonuçlar ile kıyaslanmıştır.Tüm Türkiye için elde edilen sonuçlar incelendiğinde, ülkemizin 30 yıl içerisindeverimli ormanlık alanlarını arttırdığı ve ülke çapında yeşil alanların arttığı tespitedilmiştir. Fakat CORINE 3. seviye arazi örtüsü sınıfları dikkatle incelendiğinde,karışık orman kompozisyonlarının ülkemizde oldukça azaldığı görülmüştür. Ormanlıkalanlar haricinde, sulak alanlarda ve tarım alanlarındaki artış ve vejetasyonca fakiralanlardaki azalış dikkat çeken diğer bir bulgudur. Floristik bölgeler içerisindekideğişimler incelendiğinde, Avrupa-Sibirya ve Akdeniz fitocoğrafik bölgelerininkarakteristik yapısını koruduğu ve arttırdığı, Iran-Turan fitocoğrafik bölgesinde isebeklenmedik şekilde ormanlık alanı artışı yaşandığı tespit edilmiştir.Bu tez çalışması, bu zamana kadar ülkemiz sınırları için yapılmış en detaylı araziörtüsü çalışmalarındandır. Elde edilen veriler, ülkemizdeki ilgili bakanlıklar, genelmüdürlükler, şehir planlamacılar ve akademisyenler açısında oldukça önemli olup,gelecek yıllarda yapılacak faaliyetlere veri kaynağı oluşturacak niteliktedir. Hızlailerleyen teknoloji yardımı ile bu ve benzeri çalışmalar, geliştirilebilir ve küresel iklimdeğişikliği gibi global sorunlarla başa çıkmak adına en çok başvurulan çalışmalardanolacağı öngürülmektedir. |
| İlgilizce Özet |
The surface of the Earth has been constantly changing since its existence. Some ofthese changes can be seen as the natural processes of the ecosystem. However, theanthropogenic effects on the land, which has greatly increased by the industrialrevolution, disrupt the dynamics of the ecosystem. These changes on land covernegatively affect soil quality, water quality and presence, climate and living creatureson earth. In order to determine the negative effects, their scope and adverse conditionsthat may occur in the coming years, it is very important to examine the current situationof the land cover and its change in time. Nowadays, this study subject, which hasgreatly increased its popularity, can be made easily by providing savings from time,labor and costs with the help of geographical information systems and remote sensingtechniques.Within the scope of this thesis, land cover maps of three different temporal periodswere planned to be constructed with Landsat satellite images having a medium spatialresolution (30 meters) and covering the borders of our country with the use ofgeographical information systems and remote sensing techniques. Due to the lack ofland cover and change studies in native and foreign literature with the help of a mediumor high resolution satellite or aerial images in different temporal periods for the bordersof Turkey, it was determined that it is necessary to study this subject. Generating andtesting a different image processing method, investigating current and historical landcover conditions and land cover changes of Turkey, and investigating current andhistorical land cover conditions and land cover changes of phytogeographical regionsof Turkey which have different climatic and floristic characteristics were planned asmain purposes of this study.Many different image processing methods are used in the creation of land cover maps.Before starting large-scale studies, testing the pilot area or areas to be selected withdifferent image processing techniques increases the accuracy of the study. The processof converting three land cover maps with the most accurate from the land cover mapsobtained by using these image processing techniques to a single land cover map isnamed 'The Best Three' (TBT) image processing method in this study. It was observedthat the average accuracy and the kappa coefficients of the land cover maps increasedwith this method. Thus, covering the entire border with Turkey, belonging to threedifferent time periods, 150 Landsat images was decided to be processed with thismethod.The current land cover map, which is composed of TBT method, covering the bordersof our country, has been subjected to a accuracy assessment and very high accuracyrates such as 91% average accuracy and 0.876 kappa coefficient have been obtainedin this study. The land cover maps of the previous years have not been subjected toaccuracy analyzes because of the difficulty of the selection of sample areas.In addition to the country and phytogeographic results obtained by TBT method,CORINE land cover data sets were included in the study and compared with the resultsobtained. Considering the results obtained for whole country, there has been found agreat increase in densely forested areas and has been found to an increase the greenfields in 30 years. However, when the CORINE 3rd level land cover classes wereexamined carefully, it was seen that mixed forest compositions decreased considerablyin our country. Except for forests, the increase in wetlands and agricultural fields andin decrease in sparsely vegetated areas are another remarkable results. When thechanges in the floristic regions are examined, it has been determined that the EuroSiberian and Mediterranean phytogeographic regions have retained and increased theircharacteristic structure, while in Irano-Turanian phytogeographic region anunexpected increase in forested area was observed.This thesis study can be called as the most detailed land cover study for the borders ofour country. The data obtained in this study are very important in terms of the relevantministries, general directorates, city planners and academicians of our country and theyare great data sources for future activities. With the help of rapidly advancingtechnology, these and other studies can be developed and it is foreseen that there willbe the most applied studies to deal with global problems such as global climate change. |
