| Tez Türü | Doktora |
| Ülke | Türkiye |
| Kurum/Üniversite | Kastamonu Üniversitesi |
| Enstitü | Sosyal Bilimler Enstitüsü |
| Anabilimdalı | İşletme Ana Bilim Dalı |
| Tez Onay Yılı | 2023 |
| Öğrenci Adı ve Soyadı | Sevim ÇEVEN |
| Tez Danışmanı | PROF. DR. SEFA ÇETİN |
| Türkçe Özet | Örgütsel vatandaşlık davranışı, etik iklim ve örgütsel güven, örgütsel davranış alan yazınındaönem verilen kavramlar arasında yer almaktadırlar. Örgütsel davranış alan yazını, doktoratezleri açısından incelendiğinde, alan yazınındaki diğer kavramlara göre etik iklimle ilgiliçalışma sayısı daha azdır. Ayrıca etik iklim, örgütsel vatandaşlık davranışı ve örgütsel güvenkavramlarının bir arada incelendiği bir çalışma da mevcut değildir. Bu kapsamda alanyazınındaki kaynaklardan yararlanılarak, araştırmaya konu olan temel kavramların tanımları,kapsamları, alt boyutları ve sonuçları ele alınmıştır. Örgütsel vatandaşlık davranışı, örgütteçalışanların rol ve görevleri dışında kalan, iş tanımlarında yer almayan gönüllü olarakyaptıkları, karşılığında herhangi bir ödül beklemedikleri davranışlarıdır. Etik iklim, örgütteçalışanların, örgütün etik ilkelerine göre hareket ettiği, ahlak kurallarına uygun davranışlarsergilediği bir çalışma ortamını ifade eder. Örgütsel güven, örgütte çalışanların kendiaralarında, yöneticileriyle ve örgüt üst yönetimiyle aralarında oluşan, karşılıklı ilişkidekimevcut durum, güvenen ve güvenilenin özellikleri başta olmak üzere çeşitli faktörlerdenetkilenen, karşılıklı risklerin algılandığı bir beklenti ve anlamlandırma sürecidir.Bu çalışmanın temel amacı, etik iklimin örgütsel vatandaşlık davranışına etkisinde örgütselgüvenin aracılık rolünün incelenmesidir. Araştırmanın örneklemini, Kastamonu il merkezindebulunan ve gönüllülük esasına göre anket formunu dolduran, çeşitli kamu kuruluşlarındaçalışan 371 kamu görevlisi oluşturmaktadır. Araştırma kapsamında, veri toplama aracı olarakanket yöntemi kullanılmıştır. Anket formlarının bir kısmı rastlantısal ve yansız olarak seçimiyapılan gönüllü katılımcılara basılı olarak ve yüz yüze, bir kısmı ise internet üzerinden GoogleForms aracılığıyla uygulanmıştır. Elde edilen verilerin, IBM SPSS Statistics 28 ve Lisrel 8.51istatistik analiz programları ile güvenilirlik ve geçerlilik analizleri yapılmış; tanımlayıcıistatistikleri, frekans analizleri, ortalama ve standart sapma değerleri hesaplanmıştır.Araştırma kapsamında; Etik İklim Ölçeği olarak Victor ve Cullen (1988) tarafından geliştirilenölçek; Örgütsel Vatandaşlık Ölçeği olarak Niehoff ve Moorman'ın (1993) çalışmalarındakullandıkları ölçek (Podsakoff ve MacKenzie, 1990 tarafından geliştirilen); Örgütsel GüvenÖlçeği olarak ise Nyhan ve Marlowe (1997) tarafından geliştiren ölçek kullanılmıştır. Anket;demografik özellikler, etik iklim ölçeği (26 madde), örgütsel vatandaşlık davranışı ölçeği (20madde) ve örgütsel güven ölçeği (12 madde) olarak toplam 4 bölüm ve 58 maddeden (sorudan)oluşmaktadır. Yapılan istatistiki analizler sonucunda aracılık etkisinin anlamlı olduğu ve etikiklimin örgütsel vatandaşlık davranışına etkisinde örgütsel güvenin kısmi aracılık rolüne sahipolduğu görülmüştür. Etik iklim ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasında pozitif yönlü ve ortaşiddetli; etik iklim ve örgütsel güven arasında pozitif yönlü ve orta şiddetli; örgütsel güven ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasında da pozitif yönlü ve orta şiddetli bir ilişkinin varlığıtespit edilmiştir. Etik iklimin `örgütsel vatandaşlık davranışı` ve `örgütsel güven` üzerindekiile örgütsel güvenin `örgütsel vatandaşlık davranışı` üzerindeki etkilerinin anlamlı olduklarıtespit edilmiştir. Araştırma kapsamında yapılan uygulama ile alana katkı sağlanması vearaştırmanın gelecekte yapılacak diğer araştırmalara yol gösterici olması amaçlanmıştır.Araştırmada incelenen değişkenler farklı sektörlerde, farklı illerde, farklı zamanlardakarşılaştırmalı olarak ele alınabilir. |
| İlgilizce Özet | Organizational citizenship behavior, ethical climate and organizational trust are among theconcepts that are given importance in the organizational behavior literature. When theorganizational behavior literature is examined in terms of doctoral theses, the number ofstudies on ethical climate is less than other concepts in the literature. In addition, there is nostudy in which the concepts of ethical climate, organizational citizenship behavior andorganizational trust are examined together. In this context, the definitions, scopes, subdimensions and results of the basic concepts that are the subject of the research are discussedby making use of the sources in the literature. Organizational citizenship behavior is thebehavior that the employees do voluntarily, which is not included in their job descriptions,outside of their roles and duties, and they do not expect any reward in return. Ethical climaterefers to a working environment in which the employees of the organization act in accordancewith the ethical principles of the organization and behave in accordance with the ethical rules.Organizational trust is an expectation and interpretation process in which mutual risks areperceived, which is affected by various factors, especially the current situation in the mutualrelationship, the characteristics of the trustee and the trusted, which are formed among theemployees in the organization, among themselves, with their managers and with the topmanagement of the organization.The main purpose of this study is to examine the mediating role of organizational trust in theeffect of ethical climate on organizational citizenship behavior. The sample of the researchconsists of 371 public officials working in various public institutions, who are in the city centerof Kastamonu and fill out the questionnaire on a voluntary basis. Within the scope of theresearch, the survey method was used as a data collection tool. Some of the questionnaireforms were applied to the volunteer participants, who were randomly and impartially selected,in print and face to face, and some of them were applied via Google Forms on the internet.Reliability and validity analyzes of the obtained data were made with IBM SPSS Statistics 28and Lisrel 8.51 statistical analysis programs; descriptive statistics, frequency analysis, meanand standard deviation values were calculated. In the scope of the research; The scaledeveloped by Victor and Cullen (1988) as the Ethical Climate Scale; As the OrganizationalCitizenship Scale, the scale used by Niehoff and Moorman (1993) in their work (developed byPodsakoff and MacKenzie, 1990); The scale developed by Nyhan and Marlowe (1997) wasused as the Organizational Trust Scale. Questionnaire; demographic characteristics, ethical climate scale (26 items), organizational citizenship behavior scale (20 items) andorganizational trust scale (12 items) in a total of 4 sections and 58 items (questions). As a resultof the statistical analyzes, it was seen that the mediation effect was significant andorganizational trust had a partial mediating role in the effect of ethical climate onorganizational citizenship behavior. There is a positive and moderate relationship betweenethical climate and organizational citizenship behavior; positive and moderate between ethicalclimate and organizational trust; It was determined that there is a positive and moderaterelationship between organizational trust and organizational citizenship behavior. It has beendetermined that the effects of ethical climate on `organizational citizenship behavior` and`organizational trust` and organizational trust on `organizational citizenship behavior` aresignificant. With the application made within the scope of the research, it is aimed to contributeto the field and to guide the research to other future researches. The variables examined in thestudy can be compared in different sectors, in different provinces, at different times. |
