| Tez Türü | Doktora |
| Ülke | Türkiye |
| Kurum/Üniversite | Kastamonu Üniversitesi |
| Enstitü | Sosyal Bilimler Enstitüsü |
| Anabilimdalı | Turizm İşletmeciliği Ana Bilim Dalı |
| Tez Onay Yılı | 2025 |
| Öğrenci Adı ve Soyadı | Yakup ERDOĞAN |
| Tez Danışmanı | PROF. DR. CANAN TANRISEVER |
| Türkçe Özet | Bu doktora tezi, teknoloji odaklı küresel vatandaşlık kavramına yönelik yeni bir ölçek geliştirme çalışmasını ele almaktadır. Süreç, Churchill'in (1979) ölçek geliştirme modeline dayalı sekiz adımda gerçekleştirilmiştir. Her adım, geçerlilik ve güvenilirliği sağlamaya yönelik detaylı analizlerle desteklenmiştir. Teknoloji odaklı küresel vatandaşlık kavramı, literatürdeki ilgili çalışmalar (ör. küresel vatandaşlık, teknoloji kullanımı, küresel farkındalık, teknoloji odaklılık) ve uzman görüşleri doğrultusunda yapılandırılmıştır. Kavramın alt boyutları; teknoloji kullanımı, farklı kültürleri anlama, dijital platformlar ve küreselleşme, sosyal medya kullanımı ve küresel vatandaşlık değerleri olarak belirlenmiştir. Literatürde yer alan mevcut ölçekler, teorik çerçeve ve uzman görüşleri dikkate alınarak, başlangıçta 27 maddelik bir ifade havuzu oluşturulmuştur. Maddeler, Likert tipi ölçek formatında hazırlanmış olup her bir madde, ölçülmek istenen yapıların farklı yönlerini kapsamayı hedeflemiştir. Uzman görüşleri doğrultusunda şekillendirilen ölçek, 22 madde ile pilot örneklem grubuna uygulanmıştır. Pilot uygulama verileri üzerinden yapılan analizler sonucunda Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA) ile faktör yükü 0.60'ın altında olan 2 madde ölçekten çıkarılmıştır. Bu analizler sonucunda, ölçek 20 maddeye indirgenmiştir. Sadeleştirme yapılan ölçek, Türkiye genelinde eylemli turist rehberi 408 kişilik bir nihai örneklem üzerinde uygulanmıştır. Ölçeğin faktör analizine uygunluğunu belirleyebilmek için KMO testi ve Bartlett's Küresellik testi uygulanmıştır. Bununla birlikte CR ve AVE değerleri de analiz edilmiştir. Elde edilen bulgular, veri setinin faktör analizi için uygun olduğunu göstermiştir. AFA sonucunda ölçek, toplam varyansın %81,92'sini açıklayan beş faktörlü (teknoloji kullanımı, farklı kültürleri anlama, dijital platformlar ve küreselleşme, sosyal medya kullanımı, küresel vatandaşlık) bir yapı ortaya koymuştur. Doğrulayıcı Faktör Analiz bulgularına ait uyum indeksleri, ölçeğin ölçüm modelinin güçlü bir yapıya sahip olduğunu ve geçerli olduğunu göstermiştir. Teknoloji Odaklı Küresel Vatandaşlık (TOKV) ölçeğinin geçerliliği, nomolojik ve yordayıcı geçerlilik kapsamında test edilmiştir. Bu kapsamda ölçeğin Kültürlerarası Farkındalık (KFO) değişkeni ile olan ilişkisi incelenmiştir. TOKV ile KFO arasında pozitif ve anlamlı bir korelasyon ilişkisi bulunmuştur. TOKV düzeyinin KFO düzeyleri üzerindeki etkisi yapısal eşitlik modelleme (SEM) yöntemiyle analiz edilmiştir. Elde edilen bulgular, TOKV'nin KFO üzerinde pozitif ve anlamlı bir etkisi olduğunu ve modele ait iyi uyum indeksleri ile ortaya koymuştur. |
| İlgilizce Özet | This doctoral thesis addresses the development of a new scale for the concept of technology-oriented global citizenship. The process was carried out in eight steps based on Churchill's (1979) scale development model. Each step was supported by detailed analyses to ensure validity and reliability. The concept of technology-oriented global citizenship was structured in line with relevant studies in the literature (global citizenship, technology use, global awareness, technology focus) and expert opinions. The sub-dimensions of the concept were determined as technology use, understanding different cultures, digital platforms and globalization, social media use, and global citizenship values. Initially, an item pool of 27 items was created by taking into account existing scales in the literature, theoretical framework and expert opinions. The items were prepared in a Likert-type scale format, and each item aimed to cover different aspects of the structures to be measured. The scale, which was shaped in line with expert opinions, was applied to the pilot sample group with 22 items. As a result of the analyses conducted on the pilot application data, 2 items with factor loadings below 0.60 were removed from the scale with Exploratory Factor Analysis (EFA). As a result of these analyses, the scale was reduced to 20 items. The simplified scale was applied to a final sample of 408 active tourist guides across Turkey. In order to determine the suitability of the scale for factor analysis, the KMO test and Bartlett's Sphericity test were applied. In addition, CR and AVE values were also analysed. The findings obtained showed that the data set was suitable for factor analysis. As a result of EFA, the scale revealed a five-factor (use of technology, understanding different cultures, digital platforms and globalization, use of social media, global citizenship) structure explaining 81.92% of the total variance. The fit indices of the Confirmatory Factor Analysis findings showed that the measurement model of the scale had a strong structure and was valid. The validity of the Technology-Oriented Global Citizenship scale was tested within the scope of nomological and predictive validity. In this context, the relationship between the scale and the Intercultural Awareness) variable was examined. Positive and significant correlation was found between variables. The effect of Technology-Oriented Global Citizenship level on Intercultural Awareness levels was analysed with structural equation modelling (SEM). The findings revealed that Technology-Oriented Global Citizenship has a positive and significant effect on Intercultural Awareness with good fit indices of the model. |
