| Tez Türü | Doktora |
| Ülke | Türkiye |
| Kurum/Üniversite | Kastamonu Üniversitesi |
| Enstitü | Sosyal Bilimler Enstitüsü |
| Anabilimdalı | Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı |
| Tez Onay Yılı | 2022 |
| Öğrenci Adı ve Soyadı | Ahmed Nureddin KATTAN |
| Tez Danışmanı | DR. ÖĞR. ÜYESİ IHAB SAİD İBRAHIM IBRAHIM |
| Türkçe Özet | Bu çalışma, İslam düşüncesinin büyük isimlerinden biri olan ve kelam ilminde, tüm kitaplarında savunuculuğunu yaptığı Mu'tezile mezhebinin önderi olacak derecede ön plana çıkan Kadı Abdülcebbar'ın dil kullanımlarını ve dile dayalı delillendirmelerini incelemektedir. Bu büyük alim kelam ilminde derinleşmiş ve bu alanda şöhreti doğuya ve batıya ulaşan benzeri görülmemiş eserler kaleme almıştır. Bu eserlerden birisi de, kelamî mezhebini savunduğu Müteşâbihu'l-Kur'ân adlı kitabıdır. O bu kitabında, dile dayalı, aklî, şer'î ve örfî tüm delilleri toplamış ve fikirlerini ve görüşlerini bu deliller yardımıyla savunmuştur. Bu delillerle, kelamî mezhebinin görüşleriyle uyumlu olması için Kur'ân ayetlerini farklı anlamlara hamletmiştir. Bu çalışma, Kadı Abdülcebbar'ın sarf, nahiv, anlam, bağlam boyutlarıyla bu kitabındaki dile dair kullanımlarını ortaya çıkarmayı ve bu kullanımların dil mantığı ve verileriyle uyum içinde olup olmadığını açıklamayı hedeflemektedir. Kadı'nın dile dayalı çıkarım ve delillendirmelerini doğrulamak için dil literatürüne müracaat edilecektir. Bunu yaparkan, Kadı Abdülcebbar'ın dile kuralları hakkındeki görüşlerini ortaya çıkarmaya onun arap dilcilerinden farlı ve aynı yönde serdettiği görüşlerin tespitine çalışılacaktır. |
| İlgilizce Özet | This study examines the language use and language-based proofs of Al-Qāḍī ʻabd Al-Jabbār, who is one of the great names of Islamic thought and who came to the fore as the leader of the Mu'tazila sect, which he advocated in all his books on the science of kalam. This great scholar deepened the science of kalam and wrote unprecedented works in this field whose fame reached the east and west. One of these works is the book Mutashābih Al-Qurʼān, in which he made great efforts and defended his theological sect. In this book, he collected all linguistic, rational, religious, and customary evidence and defended his ideas and views with the help of this evidence.With this evidence, he translated the verses of the Qur'an to different meanings in order to be compatible with the views of the theological school.This study aims to reveal Al-Qāḍī ʻabd Al-Jabbār 's uses of language in this book with the dimensions of saturation, syntax, meaning, and context, and to explain whether these uses are in harmony with language logic and data.This goal will be made by turning to the linguistic literature to validate Qadi's linguistic inferences and arguments. It will be made to reveal the views of language scholars on these issues, on which Al-Qāḍī ʻabd Al-Jabbār is based on language and the facts related to it, and evaluate these evidence and inferences of Kadi in the light of language data. |
