| Türkçe Özet |
Günümüzde popüler endüstri dalları içerisinde en önemlilerinden birisi olan futbol; ekonomik, kültürel ve sosyal önemi nedeniyle geçmişte olduğu gibi sadece bir oyun değil, devasa (çok büyük) bir sektördür. Bu nedenle bu sektörde kulüplerin mevcut rekabet koşulları altında varlıklarını sürdürülebilmesi için iki temel koşul vardır. Bunlar; birbiri ile çok yakın ilişkisi olan sportif ve finansal başarıdır. Futbolda endüstrileşme sürecini çok daha önce başlatan bazı Avrupa ülkelerindeki (İtalya, İngiltere, İskoçya, Almanya, Fransa, Portekiz ve Hollanda) futbol kulüpleri şirketleşme yoluyla sürdürülebilir sportif ve finansal başarıyı yakalamışlardır. Oysa ülkemizde bu süreç ancak 1990'lı yılların sonundan itibaren hız kazanmış, bazı kulüpler şirketleşme süreci ile birlikte tıpkı bazı Avrupa ülkelerinde olduğu gibi ticari bir zihniyetle yönetilmeye başlamıştır. Bu süreçte hisseleri BİST'te işlem gören dört büyük kulübümüz (Beşiktaş, Fenerbahçe, Galatasaray ve Trabzonspor) sermaye piyasasına açılmak suretiyle zaman zaman hem finansal hem de sportif başarı yakalamışlardır. Fakat bu başarılar sürdürülebilir olmadığı için günümüzde dört büyük futbol kulübü ile söz konusu Avrupa ülkelerindeki kulüpler arasında çok önemli oranda farkın olduğu da bir gerçektir. Bu çalışma; ülkemizde ve diğer Avrupa ülkelerinde mücadele eden ve finansal verilerine ulaşılabilen bazı kulüplerin (Beşiktaş, Fenerbahçe, Galatasaray, Trabzonspor, Ajax, Benfica, Borussia Dortmund, Celtic, Juventus, Lazio, Manchester United, Olympique Lyon ve Roma) sportif performansları ve finansal performansları arasındaki ilişkiyi inceleyebilmek amacıyla örneklem olarak Avrupa'daki 13 futbol kulübünün 2014-2024 dönemi verileri esas alınarak ve 9 değişkenin kullanıldığı 2 model geliştirilerek hazırlanmıştır. Çalışmanın iki modeli olan sportif performans modeli ve finansal performans modeli birlikte incelenmiştir. Sportif performans modelinde kulüplerin ulusal lig sıralamaları bağımlı değişken; piyasa değeri, net kar, cari oran, aktif karlılık oranı, aktif devir hızı, borçların toplam aktife oranı, ulusal lig puanı ve Avrupa puanı ise bağımsız değişken olarak belirlenmiştir. İkinci model olan finansal performans modelinde ise kulüplerin aktif değerleri bağımlı değişken; piyasa değeri, net kar, cari oran, aktif devir hızı, borçların toplam aktife oranı, ulusal lig puanı, ulusal lig sırası ve Avrupa puanı ise bağımsız değişken olarak belirlenmiştir. Çalışmada incelenen kulüplerin sportif performanslarını gösteren veriler `Maçkolik.com` adlı internet sitesinden, finansal performanslarını gösteren veriler ise kulüplerin finansal tablolarından edinilmiştir. Söz konusu bu iki model `Panel Veri Tesadüfi Etkiler Yöntemi`yle analiz edilmiştir. Panel Veri Analizinden önce yöntemin kullanılabilmesi için bazı ön testler yapılmıştır. Analiz sonuçlarına göre sportif performans ile finansal performans arasında doğrudan bir ilişkinin olduğu tespit edilmiştir. Çalışmanın son kısmında ise istatistiki bulgulara göre elde edilen sonuçlar paylaşılmış, sonrasında da kulüplerin finansal performansını üst seviyeye taşıyabilmek için önerilerde bulunulmuştur. Ayrıca bu kısımda finansal başarının beraberinde kulüplerin iyi yönetilmesi ve kulüplerin rekabet koşullarının birbirine mümkün olduğu kadar yakınlaştırılması şartıyla, sportif başarıyı getireceği de vurgulanmıştır. |
| İlgilizce Özet |
Football, one of the most important popular industries today, is not just a game as it was in the past, but a huge sector due to its economic, cultural, and social importance. Therefore, there are two basic conditions for clubs to survive in this sector under the current competitive conditions. These are sporting and financial success, which are closely related to each other. Some European countries (Italy, England, Scotland, Germany, France, Portugal, and the Netherlands) began the industrialization process in football much earlier, and their football clubs have achieved sustainable sporting and financial success through corporatization. However, in our country, this process only gained momentum from the late 1990s onwards, with some clubs beginning to be managed with a commercial mindset, similar to some European countries, as part of the incorporation process. During this process, our four major clubs (Beşiktaş, Fenerbahçe, Galatasaray, and Trabzonspor), whose shares are traded on the BIST, have occasionally achieved both financial and sporting success by opening up to the capital market. However, since these successes were not sustainable, it is also a fact that there is a significant difference between the four major football clubs in our country and the clubs in the aforementioned European countries. This study examines the relationship between the sporting and financial performance of some clubs competing in our country and other European countries, whose financial data is available (Beşiktaş, Fenerbahçe, Galatasaray, Trabzonspor, Ajax, Benfica, Borussia Dortmund, Celtic, Juventus, Lazio, Manchester United, Olympique Lyon, and Roma) competing in our country and other European countries, with financial data available. The study was prepared by developing two models using nine variables, based on data from 13 European football clubs for the 2014-2024 period. The two models of the study, the sporting performance model and the financial performance model, were examined together. In the sporting performance model, the clubs' national league rankings were set as the dependent variable, while market value, net profit, current ratio, return on assets, asset turnover ratio, debt-to-total-assets ratio, national league points, and European points were set as independent variables. In the second model, the financial performance model, the clubs' asset values were determined as the dependent variable, while market value, net profit, current ratio, asset turnover ratio, debt-to-total-assets ratio, national league points, national league ranking, and European points were determined as independent variables. The data showing the sports performance of the clubs examined in the study were obtained from the website `Maçkolik.com,` while the data showing their financial performance were obtained from the clubs' financial statements. These two models were analyzed using the `Panel Data Random Effects Method.` Before the Panel Data Analysis, some preliminary tests were conducted to ensure the method could be used. According to the analysis results, a direct relationship was found between sporting performance and financial performance. In the final part of the study, the results obtained based on statistical findings were shared, and recommendations were made to improve the financial performance of the clubs. Additionally, it was emphasized that financial success, coupled with effective management of the clubs and the need to align their competitive conditions as closely as possible, would also lead to athletic success. |
