| Yazarlar |
Dr. Öğr. Üyesi Müjdat TAKICAK
Kastamonu Üniversitesi, Türkiye |
| Özet |
| Modern dönemde bilimin ve matematiğin eriştiği seviye karşısında hayrete düşen Kant, bilginin doğasına ilişkin açıklama modelleri olan Rasyonalizm ve Ampirizmi ağır bir şekilde eleştirmiş ve üçüncü bir yol arayışına girmiştir. Kant, felsefede Copernicus devrimini gerçekleştirmeyi vaat ettiği Kritik projesinde, bilginin ortaya çıkışında “insanların nesnelere uyduğu” şeklindeki yaygın anlayış yerine, “nesnelerin insan zihnine uyduğu” anlayışının benimsenmesini önermiştir. Bilginin nesnelliğini korumak isteyen Kant, hem insan aklı tarafından sentezlenen hem de zorunlu ve evrensel olan bir bilgi türü olduğunu iddia ederek özgün bir fikir üretmiştir. Sentetik a priori olarak kavramsallaştırdığı bu bilgi türünün en seçkin örneklerini matematikte bulmak mümkündür. Saf Aklın Eleştirisi’nde Kant matematiğin tüm önermelerinin sentetik a priori olduğunu açıkça ortaya koymuştur. Bu makalenin amacı, Kant’ın, “geometrinin tüm yargıları ya da önermeleri sentetik a prioridir” iddiasını nasıl temellendirdiğini açıklamak ve aşikâr bir biçimde analitik a priori olan “üçgen üç kenarlıdır” gibi geometrik önermelerin durumunu Kant’ın görüşleri bağlamında tartışmaktır. Kant geometrinin bazı yargılarının/önermelerinin analitik olduğunu kabul etmekle beraber, bunların tek başlarına bir anlam ifade etmediklerini, ancak sentetik bir inşa sürecinin parçası olabileceklerini iddia etmiştir. Daha fazla açıklama yapmayan Kant söz konusu problemi muğlak bırakmıştır. Ayrıca SAE’nin başında analitik ve sentetik kavramlarını birbirine karşıt olarak konumlandıran Kant, söz konusu sorunun çözümünde analitik yargıları sentetik yargıların bir parçası olarak değerlendirmiştir. |
| Anahtar Kelimeler |
| Makale Türü | Özgün Makale |
| Makale Alt Türü | Ulusal alan endekslerinde (TR Dizin, ULAKBİM) yayımlanan tam makale |
| Dergi Adı | Kutadgubilig: Felsefe Bilim Araştırmaları |
| Dergi ISSN | 1303-3387 |
| Dergi Tarandığı Indeksler | TR DİZİN |
| Makale Dili | Türkçe |
| Basım Tarihi | 12-2023 |
| Sayı | 48 |
| Sayfalar | 207 / 230 |
