| Yazarlar |
Doç. Dr. Gülten KÜÇÜKBASMACI
Kastamonu Üniversitesi, Türkiye |
| Özet |
| Folklor metinleri zaman akışı ve coğrafî farklılık içinde anlatıldığı coğrafyaya yerleşir. Fiziki ve kültürel coğrafyaya yerleşemeyen metin sözlü gelenekte yaşama şansı bulamaz. Bu çalışmada, epik anlatıdan halk hikâyesine dönüşerek yerelleşen Bey Böyrek anlatısının anlatı geleneği içinde sürekliliğini sürdürürken nasıl bir değişime uğradığı metinlerarasının bakış açısıyla sorgulanacaktır. Bu sorgulamada Kastamonu'dan derlenen metinler ele alınacaktır. Metinlerarasılık açısından iki metni incelemenin çeşitli yöntemlerinden biri ana-metinselliktir. Ana-metinsellik Genette'in palempsest imgesi altında önerdiği ötemetinsellik çeşididir. Bir metnin daha önce yazılmış metinlerle ilişkisini adlandırmak için kullanılan palempsest, metinler arasında süreklilik düşüncesini öne çıkarır. Halk hikâyesi olarak anlatılmakta olan Bey Böyrek anlatılarına palempsestin kavramlarıyla yaklaşmak bu sürekliliği görmemize yardımcı olacaktır. Böylece, yerelleşerek Kastamonu'da anlatılmaya devam eden Bey Böyrek anlatılarının ana-metin düzleminde biçimsel ve anlamsal dönüşümlere uğrayıp uğramadığı; yerel bir sürekliliğin ve değişimin seyri görülebilecektir. Makalede, Arslanoğlu'ndan derlenerek 1944'te yayımlanan metin ile Yazan'dan 2005 yılında derlenen metin incelenecektir. Yazan derlemesi ana-metin, Arslanoğlu yayını alt-metin olarak belirlenmiştir. Kastamonu'da yerelleşerek anlatılmakta olan ve farklı zamanlarda derlenen Bey Böyrek hikâyesi ana-metinlerin ciddi düzende dönüşümü açısından incelendiğinde aynı türde (halk hikâyesi), aynı yerde (Kastamonu); ancak farklı zamanlarda, farklı anlatıcılardan derlenen anlatılarda biçimsel ve anlamsal dönüşümlerin olduğu görülmüştür. Bu dönüşümler daha çok düzyazılaştırma ve özlülük olmak üzere biçimsel; motif düzeyinde olmak üzere anlamsal dönüşümlerdir. Söz konusu dönüşümler anlatının eş metinlerinin hangi düzeyde farklılaştığını göstermektedir. Meydana gelen biçimsel ve anlamsal dönüşümlerin sebebi bağlamın değişmesidir. İncelenen eş metinlerdeki bağlamsal değişiklik anlatıcı, dinleyici, zaman ve mekân etrafında meydana gelen değişikliklerdir. Kültür unsurlarının sürekliliğini sağlamanın yolu onları güncele taşımaktan geçer. Bu görüşten hareketle, halk anlatılarının söylemlerarası/metinlerarası bir süreçle güncelliklerini koruyabileceklerini söyleyebiliriz. Halk anlatısı, eş metin ve benzer metinler yoluyla güncele taşınır. Söylemlerarası ve metinlerarası bakış, toplumsal kimliğin temel simgelerini canlı tutma işlevine sahiptir. Bey Böyrek anlatıları eş ve benzer metinler oluşturarak Kastamonu özelinde güncelliğini korumaktadır. Millî düzeyde güncelliğini korumaları ise metinlerarası süreçte ele alınarak yeni metinlere dönüştürmeleriyle mümkün olabilir |
| Anahtar Kelimeler |
| Makale Türü | Özgün Makale |
| Makale Alt Türü | Ulusal alan endekslerinde (TR Dizin, ULAKBİM) yayımlanan tam makale |
| Dergi Adı | Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi |
| Dergi ISSN | 1302-1796 |
| Dergi Tarandığı Indeksler | TR DİZİN |
| Makale Dili | Türkçe |
| Basım Tarihi | 10-2017 |
| Sayı | 38 |
| Sayfalar | 1 / 13 |
| Makale Linki | http://dergisosyalbil.selcuk.edu.tr/susbed |
