| Mir Möhsün Nevvâb (1833-1919), XIX. yüzyılda Azerbaycan’ın Karabağ bölgesinde yaşamış olan önemli bir şair, edip, bilgin, ressam, tarihçi, musikişinas, müderris ve naşirdir. Kendisinin edebiyat, tarih, din, musiki ve astronomi alanında yirmiden fazla eseri mevcuttur. Kaleme aldığı eserlerin bazıları Şuşa’da kurduğu özel matbaasında yayımlanmış, bir kısmı ise elyazması şeklinde günümüze ulaşmıştır. Mir Möhsün Nevvâb; Türkçe ve Farsça Dîvân, Tezkire-i Nevvâb, Şemsü’l-Hidâye, Bahrü’l-Hüzen, Kenzü’l-ihen, Mazlûmnâme, Kifâyetü’l-Etfâl, Bâtılü’s-Sihr, Nûrü’l-nvâr, Vuzûhü’l-Erkâm, Pendnâme, Keşfü’l-Hakîka, Ermeni-Müslüman Meselesi, Şerh-i Usturlab, Ziyâ’ü’l-Envâr ve Mezâmir gibi eserlerin müellifidir. Şairin Pendnâme, Vuzûhü’l-Erkâm, Ermeni-Müslüman Meselesi gibi eserleri ve Türkçe Dîvânı modern dönemde yayımlanmıştır. Diğer eserleri ise daha çok dini içerikli olması sebebi ile Sovyetler döneminde araştırılmaya tâbi tutulmamış ve yayımlanmamıştır. Şairin hayatı, edebî kişiliği ve bazı eserleri Nasreddin Qarayev, Zemfira Saferova, Ayten Hacıyeva, Ali Mammadbağıroğlu, Ali Aliyev, Ali Asker, Vüsale Musalı tarafından incelenmiştir. Makalede Mir Möhsün Nevvâb’ın Azerbaycan Milli Bilimler Akademisi Elyazmalar Enstitüsünde muhafaza edilen ve Sovyetler döneminde din sansürü sebebi ile araştırılmamış olan Şemsü’l-Hidâye, Bahrü’l-üzen, Kenzü’l-Mihe, Mazlûmnâme, Kifâyetü’l-Etfâl. Bâtılü’s-Sihr, Nûrü’l-Envâr. Keşfü’l-Hakîka, Şerh-i Usturlab. Ziyâ’ü’l-Envâr ve Mezâmir adlı eserlerinin yazma nüshaları incelenmiştir. |
Prof. Dr. Vusala MUSALİ
