img
XIV. YÜZYILIN ORTALARINDA DÂRÜ’L-İRŞÂD İLE BEYTÜ’L-FEVÂHİŞ ARASINDA ERDEBİL’DE SOSYAL YAŞAM   
Yazarlar
Prof. Dr. Namıg MUSALI
Kastamonu Üniversitesi, Türkiye
Özet
XIV. yüzyıl ortalarında Erdebil şehri Safeviyye tarikatının merkezi konumuna sahip olup, mühim bir irşat merkezi (Dârü'l-İrşâd) olarak görülmekteydi. Ancak söz konusu döneme ait belge ve kaynakların detaylı bir şekilde araştırılması sonucunda Safeviyye şeyhlerinin bu şehirdeki irşat faaliyetlerinin hiç de kolay ilerlemediği anlaşılır. Önce İlhanlı, daha sonra ise Celayirli devletleri içinde önemli bir zanaat ve ticaret merkezi, uğrak yeri ve kavşak noktası olan Erdebil şehrinde sadece müminlerin ve sûfîlerin yaşadıkları düşünülemez. Bahse konu dönemde burada dinî kurallara özen göstermeyen bazı zümrelerin de geçici veya kalıcı olarak ikamet ettikleri bellidir. Bu yıllarda sosyal hayatın bir gerçeği, ekonomik ve ticari ilişkilerin bir parçası olarak Erdebil'de hırsızlık, şarapçılık, tefecilik, kumar ve fuhuş gibi İslâmiyet'le bir araya sığmayan olayların vuku bulduğu gözlemlenir. Makalemizde şehrin dindar kesiminin ve özellikle de Safeviyye Dergâhı'nın bu tarz temayüllere karşı mücadelesi ele alınmış ve bu bağlamda Beytü'l-Fevâhiş adlı genelevin kapatılmasına yönelik girişimler üzerine odaklanılmıştır. İlhanlıların son zamanlarında yapılan bu tarz girişimlerin hiçbirisi başarılı olamamıştır. Celayirliler döneminde Erdebil'de şarapçılığı ve fuhşu yasaklayan bazı fermanların verildiği bilinmektedir. Fakat bunlar bile bahsi geçen şehirde dinî muhite aykırı uğraş alanlarına son verilmesi için yeterli olmamıştır. Böylece birbiriyle tezat teşkil eden yaşam biçimleri paralel bir şekilde Erdebil'in sosyal yapısı içinde kendi varlığını sürdürmeye devam etmiştir.
Anahtar Kelimeler
Erdebil,Safevîler,İlhanlılar,Celayirliler,şarap,fuhuş
Makale Türü Özgün Makale
Makale Alt Türü Ulusal alan endekslerinde (TR Dizin, ULAKBİM) yayımlanan tam makale
Dergi Adı Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi
Dergi ISSN 0378-2905
Dergi Tarandığı Indeksler TR DİZİN
Makale Dili Türkçe
Basım Tarihi 12-2022
Cilt No 62
Sayı 2
Sayfalar 1077 / 1103
Doi Numarası 10.33171/dtcfjournal.2022.62.2.10
Makale Linki https://dergipark.org.tr/tr/pub/dtcfdergisi/issue/73847/1088569