img
img
SÛRETTEN SÎRETE: LEYLÂNIN GÜZELLİĞİNE DAİR RİVAYETLERİN DÖNÜŞÜMÜ     
Yazarlar (1)
Dr. Öğr. Üyesi Serap DENİZMEN Dr. Öğr. Üyesi Serap DENİZMEN
Kastamonu Üniversitesi, Türkiye
Devamını Göster
Özet
Leylâ ve Mecnûn, klasik Doğu edebiyatının en ünlü aşk hikâyesidir. Kökenini Arap edebiyatından alan bu hikâyedeki Kays b. Mülevvah nâm-ı diğer Mecnûn ve mâşûkası Leylâ’ya dair en eski rivayetler İbn Kuteybe’nin (ö. 889) eş-Şiʿr ve’ş-Şuarâ, Ebü’l-Ferec İsfahânî’nin (ö. 967) el-Eganî adlı eserinde mevcuttur. Özellikle el-Eganî Mecnûn ve Leylâ, Cemîl b. Mamer (ö. 701) ve Buseyne, Kuseyyir b. Abdirrahman (ö. 723) ve Azze gibi ünlü Arap âşıklar hakkında en erken rivayetleri vermesi açısından mühimdir. Bu çalışmada Mevlânâ’nın (ö. 1273) Mesnevi’sinde geçen “Halifenin Leylâ’yı Görmesi” isimli hikâyenin izi sürülmektedir. Anlatıda Leylâ’nın pek güzel olmadığı, sıradan bir kız olduğu vurgulanmaktadır. Leylâ’nın sûretine dair bu iddia Mesnevi’den başlayarak geriye dönük bir şekilde edebî, tarihî ve tasavvufî kaynaklar taranarak araştırılmıştır. Hikâyenin kökeni el-Eganî’de Azze ve Buseyne’ye dair rivayetlerde tespit edilmiş ve her iki mâşûkanın suretine dair anlatılanlar nakledilerek mukayese edilmiştir. Bahsedilen rivayetlerde halife karşısına çıkan, onunla mükaleme eden ve halife tarafından sıradan/çirkin bulunan mâşûka motifi çeşitli anlatılarla harmanlanmış ve “Halifenin Leylâ’yı Görmesi” ortaya çıkmıştır. Hikâyedeki sûreten değil sîreten sevilen mâşuk imgesi taşıdığı tasavvufi anlamlar açısından tahlil edilmiş, hikâyenin bağlamından kopmadan güzelliğin esası, âşığın ve ağyarın bakışı, cemal ve hüsn kavramlarının tasavvufi öğretideki karşılığı ele alınmıştır.
Anahtar Kelimeler
Makale Türü Özgün Makale
Makale Alt Türü MLA dergilerinde yayınlanan tam makale
Dergi Adı Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi
Dergi ISSN 1308-6553
Dergi Tarandığı Indeksler MLA
Makale Dili Türkçe
Basım Tarihi 07-2024
Sayı 32
Sayfalar 315 / 338
Doi Numarası 10.15247/devdergisi.1429736
Makale Linki http://dx.doi.org/10.15247/devdergisi.1429736
BM Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları
Atıf Sayıları
SÛRETTEN SÎRETE: LEYLÂNIN GÜZELLİĞİNE DAİR RİVAYETLERİN DÖNÜŞÜMÜ

Paylaş