img
img
Erken Cumhuriyet Dönemi’nde Sentetik Geometri Tutkunu Bir Matematikçi: Ahmet Nazmi’nin (1890-1967) LIntermédiaire Des Mathématicien Dergisi’ndeki Geometri Sorusuna İlişkin Orijinal Çözümü    
Yazarlar (1)
Dr. Öğr. Üyesi Semiha Betül TAKICAK Dr. Öğr. Üyesi Semiha Betül TAKICAK
Kastamonu Üniversitesi, Türkiye
Devamını Göster
Özet
Ahmet Nazmi [İlker] (1890-1967), lisans eğitimine Lozan Üniversitesi matematik bölümünde başlamış ancak tamamlayamadan yurda dönmüştür. Sonrasında çeşitli eğitim kurumlarında matematik öğretmenliği yapmış, Erken Cumhuriyet Dönemi’nde çok sayıda geometri kitabı kaleme almıştır. Yazarın Osmanlıca matematik kitabı çevirileri de mevcuttur. Ahmet Nazmi’nin, ülkede matematik/geometri eğitiminin yaygınlaşması açısından önemli katkıları olmuştur. Ahmet Nazmi, Fransızca matematik dergisi L'Intermédiaire Des Mathématiciens’deki L. Dizin’in sorduğu bir geometri sorusunu çözmüştür. Sentetik geometri kullanılarak yapılmış bu zarif çözümü, Ahmet Nazmi’nin Lozan’dan sınıf arkadaşı Hüsnü Hamid, Darülfünun Fen Fakültesi Mecmuası’nda yayınladığı Osmanlıca makalesinde, çözümü önemli bulduğu için aktarmıştır. Osmanlı’dan Cumhuriyet’e devam eden sentetik geometri geleneğinin Erken Cumhuriyet Dönemi’ndeki ilk temsilcilerinden olan Ahmet Nazmi, sentetik geometri konusundaki yetkinliğini ve düşünme becerisini söz konusu orijinal çözümüyle göstermiştir. Eldeki bu makale ile bu çözüm geometrik olarak incelenerek, çözümün orijinalliği sorgulanmıştır. Matematikte eş zamanlı veya birbirini tamamlayan farklı cevaplara her devirde rastlanabileceği dikkate alındığında, bir matematikçinin bir soruyu çözmüş olması, bu girişimin başarı olarak addedilmesi için yeterlidir. Osmanlı Son Dönemi’nde ve Erken Cumhuriyet Dönemi’nde, matematik alanında yabancı dergileri takip ederek soru-cevap yoluyla katkı sağlayan matematikçilerimiz Vidinli Hüseyin Tevfik Paşa, Salih Zeki, Mehmet Nadir ve Ali Hikmet Tungay’dır. Eldeki bu makale ile, bu isimlere Ahmet Nazmi de dâhil edilmiştir. Böylece yurt dışındaki güncel matematik dergilerinden haberdar olup bu dergilerdeki soruları çözen az sayıdaki matematikçimize bir yenisi eklenmiş olmaktadır. Bu durum, söz konusu dönemlerde, Avrupa’daki gelişmeleri takip ederek güncel matematiksel tartışmalardan haberdar olup bu tartışmalara dâhil olabilen matematikçilerimizin olduğunu göstermektedir. Ayrıca makalede, Ahmet Nazmi biyografisine ek olarak, Ahmet Nazmi ve Hüsnü Hamid’in Lozan Üniversitesi’ne dayanan sınıf arkadaşlıkları, Lozan Üniversitesi arşiv biriminden temin edilen evraklarla belgelendirilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Makale Türü Açık Erişim Özgün Makale
Makale Alt Türü Ulusal alan endekslerinde (TR Dizin, ULAKBİM) yayınlanan tam makale
Dergi Adı Journal of Turkish Studies
Dergi ISSN 1308-2140
Dergi Tarandığı Indeksler TR DİZİN
Makale Dili Türkçe
Basım Tarihi 06-2025
Cilt No 20
Sayı 2
Sayfalar 1303 / 1324
Doi Numarası 10.7827/TurkishStudies.78804
Makale Linki https://turkishstudies.net/turkishstudies?mod=tammetin&makaleadi=&makaleurl=b22d8ca9-8251-4b36-82ef-d2dca40f8809.pdf&key=78804