| Yazarlar |
Doç. Dr. Erol TOPAL
Kastamonu Üniversitesi, Türkiye |
B Ünal İbret
|
| Özet |
| Ad bilimin en temel alt dallarından birini “yer adı bilimi” oluşturmaktadır. Yer adları, hızla değişen dünyada yer, mekan ve coğrafi şekillerin geçmişten günümüze geçirdiği değişimlerin takibinde rol oynayan önemli dil unsurları arasındadır. Yer adlarını inceleme konusu edinen dil bilimi dalı “toponimi “olarak adlandırılmıştır. Yer adları, bir ülkenin sosyo-kültürel ve ekonomik özelliklerinin ortaya konulmasında alan araştırmacılarına başlangıç noktası oluşturan temel unsurlardandır. Yer adları içerisinde en çok incelenenlerden birisi de köy yer adlarıdır. Köy adları mekânın siyasallaşmasında,kültürün aktarılmasında ve gelecek ile arasındaki bağlantının sağlanmasında temel bir köprü vazifesi görmektedir. Bu sebeple coğrafyanın vatan hâline getirilmesinde korunması gereken en önemli unsurlardan birisi yerleşim yerlerinin adlarıdır. Türkiye’de idari teşkilatın ilk basamakları olan köyler, en küçük yönetim birimidir. Tarih boyunca devamlı yerleşim yerleri olan köylerin adlarının Türkiye’nin yakın iskân tarihinin aydınlatılması bakımından önemi büyüktür. Kastamonu yöresi İlk Çağ’dan günümüze yoğun olarak yerleşim sahası olmuştur. Bu sebeple Kastamonu’da pek çok medeniyetin günümüze kadar ulaşan izlerini bulmak mümkündür. Bu bağlamda çalışmaya konu olan Kastamonu, Türk kültür ve medeniyet tarihi açısından oldukça önem arz eden kadim bir Türk yöresidir. Anadolu’da Türk iskânının başladığı dönemden günümüze Anadolu’nun en güvenli bölgelerinden biri hiç işgal görmeyen Kastamonu olmuştur. Kastamonu yöresinde Türk varlığı kesintisiz olarak sürmüş, Türk milli kültür ve gelenekleri Anadolu Selçuklu döneminden günümüze kadar canlı olarak yaşatılabilmiştir. Bunun en en güzel emareleri de köy adlarında kendisini göstermektedir. Dolayısıyla, Kastamonu yöresi başta Türkoloji çalışmaları olmak üzere Türk kültürü ve yerleşme tarihi açısından incelenmesi gereken önemli yörelerdendir. Bu önemi sebebiyle Kastamonu yöresi çalışma alanı olarak seçilmiştir.Kastamonu merkez ilçesine kayıtlı 177 köy bulunmaktadır. Çalışmada bu köylerin adları leksik-semantik olarak sınıflandırılmıştır. Bu tasnif sonucunda, Türk millî kültürve geleneklerin etkisi açıkça görülmüştür. Beşerî unsurlardan, kişi, lakap, unvan ve sıfat adları ve Türk boy, aşiret, topluluk ve aile adları ile oluşturulmuş köy adlarının diğerlerine oranla daha fazla olduğu tespit edilmiştir. Yörede, beşeri özelliklerin dışında coğrafi temele dayanan köyün coğrafya, konum, yön ve durumunu gösteren adlar da sıkça kullanılmıştır. İnsan hayatındaki coğrafyanın etkisine bağlı olarak özelliklesu ve topografyaya ait coğrafi unsurlar köy adlarında kendisini göstermiştir. Çalışmada, köy adları yapı ve köken bakımından incelendiğinde, en fazla birleşik yapılı köy adlarının olduğu anlaşılmıştır. Toplam 177 köyün 101’i (57,1) birleşik yapılı, 36’sı (%20,3) basit yapılı ve 40 tanesinin de (%22,6) türemiş yapılı olduğu tespit edilmiştir. Birleşik yapılı köy adları içerisinde sıfat tamlaması şeklinde kurulan köy adları daha fazla kullanılmıştır. |
| Anahtar Kelimeler |
| Makale Türü | Özgün Makale |
| Makale Alt Türü | Ulusal alan endekslerinde (TR Dizin, ULAKBİM) yayımlanan tam makale |
| Dergi Adı | Turkish Studies - Language and Literature |
| Dergi ISSN | 2667-5641 |
| Dergi Tarandığı Indeksler | TR DİZİN |
| Makale Dili | Türkçe |
| Basım Tarihi | 03-2020 |
| Cilt No | 15 |
| Sayı | 1 |
| Sayfalar | 463 / 476 |
| Makale Linki | http://www.turkishstudies.net/language?mod=makale_tr_ozetmakale_id=40482 |
