| Yazarlar |
Prof. Dr. Fatma Zehra PATTABANOĞLU
Kastamonu Üniversitesi, Türkiye |
| Özet |
| Ortaçağda Aristoteles’in doğa felsefesi ve Batlamyus’un evren anlayışından yola çıkan filozoflar, fizik ve evren hakkında önemli gelişmeler kaydetmişlerdir. Batlamyus’un matematiksel modelleriile Aristoteles’in fizik teorisinin birbiriyle tutarsız görünmesi, İbnHeysem’le (ö.1039) başlayan Yunan bilim geleneğine karşı eleştirelçalışmaları ortaya çıkarmıştır. Böylece 13. yüzyılda Bitrûcî (ö.1217),Müeyyedüddin el-Urdî (ö.1266), Nasîruddin et-Tûsî (ö.1274) ve Necmeddin el-Kâtibî el-Kazvînî (ö.1276) gibi bilim adamlarının sahipolduğu fiziksel ve matematiksel bakış açıları sayesinde alternatif evrenmodelleri oluşturulmuştur. Bu birikim de bir sonraki yüzyılda yetişenKutbeddin eş-Şirâzî’yi (ö.1311) ve İbn Şâtır’ı (ö.1375) astronomi alanında önemli bir seviyeye ulaştırmıştır. Batı’da ise bu teorilerden yolaçıkan Kopernik, Güneş merkezli evren modelini keşfederek bilimseldevrimin kapılarını açmıştır.Çalışmamızın konusu olan Sad b. Mansur İbn Kemmûne (ö.1284)zikredilen bilim adamlarının çağdaşıdır. Onların eserlerine özetleryazmış, atıfta bulunmuş ve felsefi problemler hakkında mektuplaşmıştır. İslam felsefe tarihinin İbn Sînâ (ö.1037) ve Sühreverdî (ö.1191)gibi büyük filozoflarının eserlerine de şerhler yapmıştır. Böylece o,geçmiş dönemin ve çağının bilim ve felsefesini çok iyi takip ederekmantık, fizik, metafizik, astronomi, tıp ve kimya dallarında eserler kaleme almıştır. Aslen Yahudi bir aileye mensup olan filozof, yaşamınınbüyük bir bölümünü Bağdat’ta geçirmiştir. İslam felsefe geleneğinin özellikle şerhlerle devam ettiği bu dönemde, bilim adamlarının kendilerine tevarüs eden bilgiyi nasıl yorumlayıp aktardıklarını ve evreninfiziki yorumu üzerinde nasıl tartıştıklarını bütüncül bir şekilde görmekiçin, disiplinler arası bireysel çalışmaların incelenmesine de ihtiyaçvardır. Nitekim bilimsel bilginin nasıl değerlendirildiği ve özgünlükleri ancak bu şekilde ortaya çıkacaktır. İşte bu sebeple çalışmamızda İbnKemmûne’nin evren anlayışını ele alacağız. Onun evren teorisi metafizik ve kozmolojik içeriğe sahip olduğu kadar, astronomi biliminden deesintiler taşımaktadır. Bu minvalde filozofun düşüncelerinden yola çıkarak, öncelikle evrenin nasıl meydana geldiğini ele alacağız. Sonra ayüstü ve ay-altı âlem ayrımına dayanarak gök akılları, gök cisimleri veyeryüzünde oluş-bozuluşun etkisiyle meydana gelen olaylar hakkındabilgiler vereceğiz. Son olarak felsefe ve bilim tarihi açısından filozofunteorilerinin bir katkısının olup olmadığını tespit etmeye çalışacağız. |
| Anahtar Kelimeler |
| Makale Türü | Özgün Makale |
| Makale Alt Türü | Ulusal alan endekslerinde (TR Dizin, ULAKBİM) yayımlanan tam makale |
| Dergi Adı | Erdem |
| Dergi ISSN | 1010-867X |
| Dergi Tarandığı Indeksler | TR DİZİN |
| Makale Dili | Türkçe |
| Basım Tarihi | 12-2019 |
| Sayı | 77 |
| Sayfalar | 61 / 86 |
| Makale Linki | https://doi.org/10.32704/erdem.656946 |
